اعتراض و افشاگری امام خمینی علیه کاپیتولاسیون

پس از تصويب قانون ننگين كاپيتولاسيون توسط دولت و مجلس در مهرماه ۱۳۴۲، اين قانون در مطبوعات افشا و اعلام نشد. چندى بعد، نشريه داخلى مجلس، حاوى متن كامل سخنرانى ها و گفتگوهاى نمايندگان و رييس دولت در اين زمينه به دست امام خمينى (ره) رسيد. ايشان تصميم گرفتند حقايق را به مردم گفته و آنها را از فاجعه بزرگى كه به دست رژيم به وقوع پيوسته بود با خبر سازند. در اين حال حضرت امام كه چند ماه قبل از آن، از زندان رژيم شاه آزاد شده بودند، با ايراد سخنرانى تاريخى خود، به تصويب قانون كاپيتولاسيون يا اعطاى مصونيت قضايى به اتباع امريكا در ايران، شديدا اعتراض كرد. اين نطق مهم كه در اجتماع بزرگ روحانيان و مردم قم و ديگر شهرها بيان شد، در حقيقت محاكمه هيئت حاكمه آمريكا به علت دخالت هاى غيرقانونى آنان در امور داخلى ايران و نيز افشاى خيانت هاى شاه به اسلام و ملت ايران بود. حضرت امام همچنين رژيم صهيونيستى و پشتيبانى آمريكا را از اين رژيم محكوم كرد. امام همچنين در اعلاميه اى كه در سطحى گسترده توزيع شد، تصويب كاپيتولاسيون را مخالف اسلام و قرآن شمردند و اين امر را همانند اقرار به مستعمره بودن ايران ناميدند. بازتاب سخنرانى و اعلاميه شديد اللحن امام به قدرى عميق و وسيع بود كه رژيم را يكبار ديگر در برابر طوفانى از خشم و نفرت و اعتراض قرار داد. طوفانى كه رژيم، هرگز انتظار آن را نداشت و مى رفت كه به يك واكنش عمومى انفجارآميز منتهى گردد. سخنان صريح امام بر ضد قانون كاپيتولاسيون و رژيم پهلوى باعث روشنگرى مردم و خشم شديد رژيم وابسته شاه گرديد به گونه اى كه رژيم، محدوديت هاى تازه اى را براى امام به وجود آورد و چند روز بعد در سيزدهم آبان همان سال، ايشان را بازداشت و به تركيه تبعيد كرد. اين مرحله را بايد نقطه عطفى در تاريخ نهضت اسلامى ايران دانست زيرا ابعاد گسترده مبارزه با استبداد، اينك همراه با مبارزه اى آشتى ناپذير با استكبار جهانى، همسو و در مسير يك آرمان پيش مى رفت و ماهيت نهضت، غنى تر و آرمان هاى آن كامل تر مى گشت