بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک

ابوعلي حسين بن عبداللَّه بن حسين بن علي بن سينا ملقَّب به حجة الحق، معروف به شيخ الرييس، از حكماي بزرگ و علماي نامدار جهان و پزشكان اسلام است. وي در سوم ماه صفر سال ۳۷۰ ق در بلخ به دنيا آمد و از خردسالي به فراگيري علوم زمان پرداخت تا اين‏كه در جواني، علامه دهر گرديد. او چنان در علم پيش‏رفت كه استادان خود را استاد شد و عمرش به بيست نرسيده بود كه به مطالعه علوم فلسفي همت گماشت. هرگاه مسأله‏اي از مسائل بر او مشكل مي‏شد، با وضو به مسجد شهر مي‏رفت و حلّ آن مسأله را از خداوند مي‏خواست. ابوعلي سينا به سبب معالجه بيماري امير نوح بن منصور ساماني، مقرب پادشاه گرديد. شيخ از اين فرصت استفاده كرد و به كتابخانه دربار راه يافت. در مدت عمر ابوعلي‏سينا، وقايع متعددي بر او گذشت كه از وزارت تا زندان را در بر داشت. شيخ به زبان‏هاي فارسي و عربي، تاليفات فراوان دارد كه اشارات، شفا، حكمت عرشيه، قضا و قَدَر و لغةالعَرَب و… از آن جمله‏اند. سرانجام اين دانشمند شهير و فيلسوف كبير در ۵۸ سالگي در همدان درگذشت و در همان شهر مدفون گرديد. به پاسداشتِ اين پزشك نامدار مسلمان، روز اول شهريور در جمهوري اسلامي ايران، روز پزشك نامگذاري شده است.

ابوعلی سینا، نه تنها یکی از بزرگ ترین فیلسوفان جهان، بلکه یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ پزشکی در همه دوران هاست. مهم ترین اثر وی در پزشکی، کتاب قانون (القانون فی الطب) است که آن را پیش از سال ۴۰۶ هجری قمری، یعنی در حدود ۳۵ سالگی تألیف کرده است. این کتاب طی چندین سده، چه در سرزمین های اسلامی و چه در اروپای سده های میانه، همه کتاب های دیگر را در سایه خود نهاده بود. اعتبار و شهرت کتاب قانون در محافل پزشکی جهان اسلام تا بدان جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن چنین می گوید: «اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بُوَد که پیش این کتاب سجده کنند». البته ابن سینا به جز قانون، کتاب های دیگری هم در علم پزشکی نوشته است؛ کتاب هایی مانند الارجوزةٌ فی الطب که در قالب شعر نوشته شده و خلاصه مطالب کتاب قانون است، مقالة فی احکام الادویه القلبیه، رساله فی الفَصد، رساله فی القولنج و….
از ابن سینا ۴۵۶ کتاب و رساله در رشته های طب، فلسفه، حکمت، منطق، فقه، بیان، علوم طبیعی و ماوراءالطبیعه، نجوم و هیأت و ریاضیات، گیاه شناسی، لغت، عروض، شعر و موسیقی به جای مانده است که از آن جمله است: الاشارات و التنبیهات فی المنطق و الحکمه از مهم ترین نوشته های او در فلسفه و حکمت؛ شفا که در حکمت است و به زبان های بسیار ترجمه شده؛ القانون فی الطب، در پزشکی که به بیشتر زبان های دنیا ترجمه شده و حاشیه های بسیار بر آن نوشته شده و معروف ترین کتاب او در رشته پزشکی است

آیات و روایات متناسب روز پزشك

پيامبرصلي الله عليه وآله :
العِلمُ عِلمانِ : عِلمُ الأديانِ و عِلمُ الأبدانِ
علم دو گونه است : علم دين و علم بدن (پزشكي)
كنزالفوائد ، ج ۱ ، ص ۱۰۷ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :
مَنْ تَطَبَّبَ فَهُوَ لايُعلَمُ مِنهُ طِبٌّ قَبلَ ذلِكَ فَهُوَ ضامِنٌ
كسي كه بدون پيشينه پزشكي طبابت كند ، ضامن است
ميزان الحكمه ، ح ۱۱۱۴۷ .

امام علي‏عليه السلام:
مَن تَطَبَّبَ فَلْيَتَّقِ اللَّهَ وَ لْيَنصَحْ وَليَجتَهِدْ
هر كه طبابت مي‏كند بايد از خدا بترسد و خيرخواه باشد و سعي خود را به كاربرد
دعائم الاسلام ، ج ۲ ، ص ۱۴۴ .

امام صادق‏عليه السلام :
لايَستَغنِي أهلُ كُلِّ بَلَدٍ عَن . . . طَبيبٍ بَصيرٍ ثِقَةٍ
مردم هيچ شهري از پزشكِ بصيرِ مورد اعتماد بي نياز نيستند
تحف العقول ، ص ۳۲۱ .