بزرگداشت علامه مجلسی

علامه محمد باقر مجلسی، در سال ۱۰۳۷ ه. ق در اصفهان به دنیا آمد. پدرش از علمای بزرگ و از شاگردان عرفان شیخ بهایی بود و مادرش دختر صدر الدین محمد عاشوری از خانواده علم و فضیلت است. پدر بزرگش ملا مقصود از دانشمندان فاضل و شعرای به نام بود که به مجلسی تخلص می کرد و از همین رو خاندان را به مجلسی معروف کرد.
محمدباقر از چهارسالگی فقه و حدیث را نزد پدرش آموخت. کودکی اش را پای درس بیش از بیست استاد و فقیه و صاحب نام گذراند و از محضر علمایی چون علامه حسن علی شوشتری، امیر محمد مؤمن استر آبادی، ملامحسن فیض کاشانی و ملاصالح مازندرانی از خاندان ملاصدرای شیرازی و نیز پدرش محمدتقی مجلسی، بهره برد و در چهارده سالگی از ملاصدرا فیلسوف بزرگ اسلام اجازه ی روایت گرفت.
علامه مجلسی در راه نشر و حفظ معارف اهل بیت (علیهم السلام) راه استادش فیض کاشانی را در پیش گرفت. در اولین گام، ضمن نگاشتن شرح بر اصول کافی و تهذیب، یکی از شاگردانش را نیز به نوشتن شرح بر استبصار تشویق نمود. وی طلاب را به پژوهش در روایات تشویق می کرد و برای حفظ کتب اربعه از کم و کاستی و گزند حوادث اعلام کرد: «اگر هر یک از طلاب کتب اربعه را بنویسد، به دریافت اجازه نایل خواهد شد. طلاب با شوق تمام به نوشتن کتب اربعه پرداختند، نسخه ها را نزد علامه می بردند و او با خط خود در پشت نسخه های آن ها اجازه آنان را می نوشت». علامه درباره صدها کتاب شیعه که به یغما رفته بود و یا در صندوقچه ها پنهان مانده بودند، و نیز خطر نابودی ذخیره های تشیع از سوی متعصبین اهل سنت و احتمال سقوط صفویه و نفوذ قوی صوفی ها در دربار و…، تلاش سختی را به منظور به دست آوردن آثار تشیع آغاز کرد، تاجایی که دویست اصل از اصول چهارصد گانه معتبر شیعه را جمع آوری کرد و نفیس ترین کتابخانه تشیع را گرد آورد. «علامه در ادامه کارهای فکری – فرهنگی خود بسیاری از کتب گذشتگان را که علما در مسائل گوناگون نگاشته بودند، احیا کرد و طلاب را به نسخه برداری از آن ها ترغیب نمود و کتاب هایی که غبار غربت آن ها را فرا گرفته و کسی آن ها را مطالعه نمی کرد با دستخط خود در زیر آن می نوشت: «این کتاب غریب مانده و کسی آن را نمی خواند».
تعداد کتابهای علامه مجلسی را به زبانهای فارسی و عربی حدود ۲۰۰ جلد کتاب می باشد که اگر سایر تالیفات ایشان را نیز به سبک جدید چاپ کنند کلیه تالیفات او را می توان بالغ بر ۳۰۰ جلد به قطع وزیری و هر جلدی ۴۰۰ صفحه تخمین کرد.
بحار الانوار در ۱۱۰ جلد، مراه العقول در ۲۵ جلد و ملاذ الاختار در ۱۶ جلد از مهمترین آثار او و همگی به زبان عربی است جالب این است که تاریخ وفات وی به حساب ابجد معادل است با “جامع کتاب بحارالانوار”
از میان آثار فارسی مجلسی ۵ کتاب از همه مهمتر می باشد:
حق الیقین در اعتقادات،عین الحیاة در اخلاق، حلیلة المتقین در آداب و احکام، حیاة قلوب در تاریخ پیامبران و جلاالعیون در تاریخ امامان
مهمترین اثر علامه مجلسی(ره)، «بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام» است.
بحارالانوار، دائرة المعارف بزرگ حدیث، شامل کلیه مباحث اسلامی از تفسیر قرآن و تاریخ گرفته تا فقه و کلام و…است. این کتاب از عمده ترین و گسترده ترین جوامع حدیثی شیعه است که روایات کتب حدیث را با تبویب و نظم نسبتا کاملی جمع نموده است.
علامه مجلسی در تفسیر و شرح روایات از منابع مختلف لغت، فقه، تفسیر، کلام، تاریخ، اخلاق و… استفاده کرده است.
علامه برای جمع آوری مطالب این کتاب به جهت امکانات فراوانی که در اختیار داشته، بهترین و معتبرترین نسخه های موجود از هر کتاب را به دست آورده است.
مجلسی در نقل مطالب بسیار دقیق عمل کرده و تقطیع در این کتاب جایگاهی ندارد. همچنین امانت در نقل و شیوه نقل مطالب دقیقا رعایت شده است. در مجموع بحار الأنوار کتابخانه ای جامع از کتب و تألیفات معتبر شیعی است که مطالب آن با نظم منطقی در کنار هم چیده شده است.
در این کتاب مکررات نیز حذف شده و تنها آدرس موارد مشابه ذکر گردیده است