شهادت آیت الله طالقانی اولین امام جمعه تهران

در زمستان ۱۳۲۹ ق فرزندی در خانه آیت اللّه سید ابوالحسن طالقانی به دنیا آمد که مایه روشنی چشمان اهل خانه شد و لبخند شکر و رضا را بر لبان سیدابوالحسن طالقانی نشاند. پدر نام او را «محمود» گذاشت و پشت جلد قرآن نوشت: «سید محمود روز شنبه، چهارم ربیع الاول ۱۳۲۹ قمری به دنیا آمد». تو گویی همین نوشتار کوتاه بود که پیوندی ناگسستنی بین او و قرآن ایجاد کرد به گونه ای که بعدها وی یکی از پاسداران واقعی قرآن و مکتب حیات بخش اسلام گردید. آیت اللّه طالقانی دوران کودکی را تا ده سالگی در روستای «گلیرد» طالقان سپری نمود و همان جا خواندن و نوشتن و مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفت و در پی استفاده از مکتب پدر ـ که عالمی سیاست مدار بود ـ مبارزه با استبداد در ذهن او نقش بست. او سپس همراه خانواده به تهران رفت و این دوران با دیکتاتوری رضاخان و مبارزه روحانیان علیه وی هم زمان بود و این امر نقشی بسزا در شکل گیری اندیشه سیاسی اش داشت. و از همان هنگام او را وارد میدان مبارزه با ظلم و فساد کرد. در سال ۱۳۴۱ ش، به دنبال واکنش امام خمینی رحمه الله علیه انقلاب سفید شاه، آیت اللّه طالقانی رحمه الله نیز برای برداشتن نقاب از چهره نوکران استعمار به افشاگری دست زد. نظام سرسپرده که مصمّم به اجرای برنامه دیکته شده از سوی آمریکا بود، آیت اللّه طالقانی را دستگیر و روانه زندان کرد. او با وجود شکنجه های بی رحمانه در زندان، به برقراری جلسات تفسیر قرآن، نهج البلاغه و تاریخ اسلام برای زندانیان مسلمان همّت گماشت و برای ایجاد وحدت بین مبارزان مسلمان نخستین نماز جماعت را در زندان برپا نمود و استقامت وصف ناپذیرش در برابر شکنجه های خون آشامان ساواک، مایه قوت قلب دیگر زندانیان بود. با برپایی حکومت جمهوری اسلامی، آیت اللّه طالقانی از طریق یکی از شخصیت های بزرگ کشور، برگزاری نماماز جمعه در سرتاسر ایران را به امام پیشنهاد کرد که با موافقت وی، این مراسم وحدت بخش در سرتاسر میهن اسلامی برگزار گردید. بر این اساس به دستور مستقیم حضرت امام نخستین نماز جمعه تهران به امامت آیت اللّه طالقانی در پنجم مرداد ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران برپا شد و بیش از یک میلیون نفر در آن شرکت کردند. او هفت نماز جمعه را اقامه کرد که آخرین آن در بهشت زهرا، در شانزدهم شهریور ۱۳۵۸ بود. آیت اللّه طالقانی پس از سال ها مبارزه، سرانجام روز دوشنبه ۱۹ شهریورماه ۱۳۵۸ به سوی حق شتافت و ملتی در غم فراقش غرق ماتم شدند. انبوه جمعیتْ پیکرش را برای خاک سپاری به بهشت زهرا بردند و صبح سه شنبه در میان شیون مردم، آن پیکر عزیز در خاک پنهان گشت و دولت یک روز تعطیل و سه روز عزای عمومی اعلام کرد. امام خمینی رحمه الله در پیامش به ملت داغ دار چنین فرمودند: «آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند. او شخصیتی بود که از حبسی به حبسی و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در بهار بزرگ خود سستی و سردی نداشت. من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پر ارج خودم را یکی پس از دیگری از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود و زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده. مرگ او زودرس بود و عمر او پربرکت». آیت الله طالقانی درباره اهمیت نماز جمعه می گوید:
«نماز جمعه مظهر کاملی است از صف توحیدی تمام ملت های مسلمان، و در عین حال آگاهی، تنبه، هوشیاری، افشا کردنِ دسایسِ دشمن و مطلع کردن همه مسلمانان به وظایف و مسئولیت هایی که دست کم در مدت یک هفته در پیش دارند.
نماز جمعه صف عبادت، صف حق پرستی، صف روابط قلوب و وجدان های بیدارِ خداپرستان، در عین حال صف نظام، صف جنگ، صف فرماندهی و فرمان بری است. از این جهت برای امام جمعه شرایط خاصی قایلند که هم بتواند فرماندهی کند، هم بتواند آگاهی بدهد و از حوادثی که در پیرامون کشورهای اسلامی و جامعه مسلمان ها، [و] دسیسه های زیر پرده است، مسلمانان را آگاه کند».